Στὸ Γόρδιο, τὴν ἀρχαία πρωτεύουσα τῆς Φρυγίας, καὶ συγκεκριμένα στὴν ἀκρόπολη τῆς πόλης, ὑπῆρχε μιὰ ἅμαξα ἀφιερωμένη ἀπὸ τὸν βασιλιὰ Μίδα στὸν Δία. Ὁ θρύλος τῆς περιοχῆς ἔλεγε ὅτι ὅποιος θὰ ἔλυνε τὸν δεσμὸ, πού ἔδενε τὸν ζυγὸ μὲ τὸν ἄξονα τῆς ἅμαξας, θὰ γινόταν κυρίαρχος τῆς Ἀσίας. Οἱ ἐκδοχὲς γιὰ τὸ λύσιμο τοῦ δεσμοῦ ποικίλλουν. Ὁ Ἀλέξανδρος ἔβγαλε τὴν καβίλια τοῦ ζυγοῦ ἐλευθερώνοντάς τον ἀπὸ τὸν ἄξονα. Αὐτὴ εἶναι ἡ μιὰ ἄποψη. Ἡ ἄλλη ἄποψη ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος ἔκοψε τὸν κόμπο μὲ τὸ σπαθί του. Ὅποια ὅμως καὶ ἂν εἶναι ἡ ἀλήθεια, «ὁ Δίας εἶχε ἀποδεχτεῖ τὸν τρόπο ἐπίλυσης τοῦ δεσμοῦ, ἐπιβραβεύοντας τὸν Μακεδόνα βασιλιὰ μὲ ἀστραπὲς καὶ κεραυνούς».
Ἡ συνέχεια τῆς ἐκστρατείας ἀφοροῦσε στὴν Καππαδοκία. Ἐκεῖ ἔστειλε τοὺς νεοσύλλεκτους στρατιῶτες ὁ Ἀλέξανδρος, ἐνῷ ὁ ἴδιος συνέχισε πρὸς τὶς πύλες τῆς Κιλικίας. Ταυτόχρονα, ἔδωσε διαταγὴ στὸ ναυτικὸ νὰ διατηρήσει τὸν ἔλεγχο τοῦ Ἑλλήσποντου. Φτάνοντας στὴν Ταρσὸ τῆς Κιλικίας, τὸν Ἰούνιο τοῦ 333, ἀρρώστησε βαριά. Μιὰ ἀσθένεια ἡ ὁποία τὸν ταλαιπώρησε γιὰ 4 ὁλόκληρους μῆνες, τὴν ὥρα ποὺ οἱ Πέρσες ἀνασυντάσσονταν, γιὰ νὰ τὸν ἀντιμετωπίσουν.
Οἱ Πέρσες ἀνέμεναν τὸν Ἀλέξανδρο στὴ Συρία. Ὁ Ἀλέξανδρος, μετὰ τὴν ἀνάρρωσή του, πέρασε στὴ Συρία καὶ στρατοπέδευσε στὴ Μυρίανδρο, κοντὰ στὸν ποταμὸ Πίναρο. Σὲ λίγο στὴν ἀκτὴ τῆς Ἰσσοῦ ἔμελλε νὰ δοθεῖ μιὰ σημαντικὴ μάχη, ὅπου ἡ τόλμη τοῦ Ἀλέξανδρου, ἡ ἀνδρεία του καὶ ἡ ἰδιοφυΐα του κατόρθωσε νὰ νικήσει τὶς ὑπέρτερες περσικὲς δυνάμεις, παρόλο τὸν τραυματισμό καὶ τοῦ ἴδιου. Οἱ ἀπώλειες τῶν Ἑλλήνων ἦταν ἐλάχιστες, λόγῳ τοῦ ἀνώτερου ὁπλισμοῦ καὶ τῆς μὴ χαλάρωσής τους κατὰ τὴ διάρκεια τῆς μάχης. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ ἐχθρικὰ στρατεύματα ἦταν περισσότερα, ἡ ἣττα τῶν Περσῶν ἦταν ὁλοκληρωτική.
Ἡ νίκη στὴν Ἰσσὸ εἶχε καὶ τὶς συμβολικὲς συνιστῶσες της. Ὁ Δαρεῖος ἄφησε τὴ μητέρα του, τὴ γυναίκα του, τὰ παιδιά του, ποὺ τὸν περίμεναν στὸ στρατόπεδο θρηνώντας τον ταυτόχρονα, καθὼς νόμιζαν ὅτι εἶχε σκοτωθεῖ. Ὁ Ἀλέξανδρος ἔστειλε τὸν Λεοννάτο νὰ τοὺς διαμηνύσει ὅτι θὰ ζήσουν μὲ ὅλες τὶς βασιλικὲς τιμές. Ὅπως σημειώνουν οἱ Πτολεμαῖος καὶ Ἀριστόβουλος καὶ συμφωνεῖ καὶ ὁ Ἀρριανός, «ὁ πόλεμος δὲν γίνεται ἀπὸ ἔχθρα ἐνάντια στὸν Δαρεῖο, ἀλλὰ γιὰ τὴν κατάκτηση τῆς Ἀσίας».
Τότε σημειώθηκε καὶ ἕνα περιστατικό, τὸ ὁποῖο φανέρωσε γιὰ ἀκόμη μιὰ φορὰ τὴν ἀξία τοῦ Μακεδόνα βασιλιᾶ, ἀλλὰ καὶ τὴ μεγάλη σημασία ποὺ ὁ ἴδιος ἔδινε στὴν ἀνθρώπινη φιλία. Ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος ἐπισκέφτηκε τὴν περσικὴ βασιλικὴ οἰκογένεια, ἡ μητέρα τοῦ Δαρείου ἀντὶ γιὰ τὸν Ἀλέξανδρο τίμησε τὸν πιστὸ φίλο τοῦ Μακεδόνα βασιλιᾶ, τὸν Ἡφαιστίωνα. Ὅταν ἡ ἴδια ἀντιλήφτηκε τὸ σημαντικὸ γιὰ τοὺς Πέρσες λάθος της, ὁ Ἀλέξανδρος τὴν καθησύχασε λέγοντάς της ὅτι «καὶ ὁ Ἡφαιστίωνας εἶναι Ἀλέξανδρος».
Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος νικᾶ τὸ Δαρεῖο στὴ μάχη τῆς Ἰσσοῦ
Ὁ Δαρεῖος εὑρισκόμενος σὲ δύσκολη πλέον θέση ζήτησε μὲ ἐπιστολή του ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο φιλία καὶ συμμαχία καθὼς καὶ τὴν ἐπιστροφὴ τῆς βασιλικῆς οἰκογένειας. Ὁ Ἀλέξανδρος ἀπάντησε μὲ ἐπιστολὴ ποὺ διασώζει ὁ Ἀρριανὸς στὸ ἔργο του «Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις», δείχνοντας ὅτι πλέον αὐτὸς ἦταν ὁ κυρίαρχος τῆς Ἀσίας: «Οἱ πρόγονοί σας, ἀφοῦ ἐξεστράτευσαν στὴ Μακεδονία καὶ τὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα μᾶς ἔβλαψαν, ἐνῷ δὲν εἶχαν ἀδικηθεῖ προηγουμένως· ἐγώ, ἐπειδὴ ἀναδείχτηκα ἡγεμὼν τῶν Ἑλλήνων καὶ ἐπειδὴ θέλω νὰ τιμωρηθοῦν οἱ Πέρσες, πέρασα στὴν Ἀσία, ἀφοῦ ἐσεῖς κάνατε τὴν ἀρχή. Διότι καὶ τοὺς Περίνθιους βοηθήσατε, ποὺ ἀδικοῦσαν τὸν πατέρα μου, καὶ στὴ Θράκη, τὴν ὁποία ἐξουσιάζαμε ἐμεῖς, ἔστειλε δύναμη ὁ Ὦχος· καὶ ὅταν δολοφονήθηκε ὁ πατέρας μου ἀπὸ τοὺς συνωμότες ποὺ ἐσεῖς ὑποκινήσατε, ὅπως οἱ ἴδιοι μὲ ἐπιστολὲς πρὸς ὅλους καυχηθήκατε, κι ὅταν ἐσὺ σκότωσες τὸν Ἀρσὴ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Βαγώου καὶ κατέλαβες τὴν ἐξουσία παράνομα, παραβαίνοντας τὸν νόμο τῶν Περσῶν, ἀδικώντας τοὺς Πέρσες, καὶ ὅταν ἔστειλες ἐχθρικὰ γράμματα γιὰ μένα στοὺς Ἕλληνες, γιὰ νὰ μὲ πολεμήσουν καὶ χρήματα στοὺς Λακεδαιμόνιους καὶ σὲ κάποιους ἄλλους Ἕλληνες, ποὺ δὲν τὰ δέχτηκε καμιὰ ἄλλη πόλη, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Λακεδαιμόνιους, κι ὅταν οἱ ἀπεσταλμένοι σου διέφθειραν τοὺς φίλους μου καὶ τὴν εἰρήνη, τὴν ὁποία ἑδραίωσα στοὺς Ἕλληνες, προσπάθησαν νὰ τὴ χαλάσουν, ἐξεστράτευσα ἐναντίον σου, γιατί ἐσὺ εἶχες κάνει τὴν ἀρχὴ τῆς ἔχθρας. Καὶ ἐφόσον ἔχω νικήσει ἀρχικὰ τοὺς στρατηγοὺς καὶ τοὺς σατράπες σου καὶ τώρα ἐσένα καὶ τὶς δυνάμεις σου καὶ κατέχω τὴ χώρα σου, ποὺ μοῦ χάρισαν οἱ θεοί, ὅσοι ἀπ᾿ αὐτοὺς ποὺ παρατάχτηκαν μαζί σου δὲν σκοτώθηκαν στὴ μάχη, ἀλλὰ κατέφυγαν σ᾿ ἐμένα, αὐτοὺς τοὺς φροντίζω καὶ εἶναι μαζί μου ὄχι χωρὶς τὴ θέλησή τους, ἀλλὰ ἑκούσια συνεκστρατεύουν μὲ τὸ μέρος μου. Ἐπειδή, λοιπόν, εἶμαι κυρίαρχος ὅλης τῆς Ἀσίας, ἔλα μὲ τὸ μέρος μου. Ἂν ὅμως φοβᾶσαι μήπως, ἀφοῦ ἔλθεις, πάθεις κάτι ἄσχημο ἀπὸ μένα, στεῖλε μερικοὺς ἀπὸ τοὺς φίλους σου γιὰ νὰ πάρουν ἔνορκες ἐγγυήσεις. Καὶ, ἀφοῦ ἔρθεις κοντά μου, ζήτησε καὶ θὰ πάρεις τὴ μητέρα, τὴ γυναίκα καὶ τὰ παιδιά σου καὶ ὅ,τι ἄλλο θελήσεις. Θὰ ἔχεις ὁ,τιδήποτε ζητήσεις, ἀρκεῖ νὰ μὲ πείσεις. Καὶ στὸ ἑξῆς, ὅταν στέλνεις ἀγγελιοφόρους σ᾿ ἐμένα, νὰ τοὺς στέλνεις στὸν βασιλιὰ τῆς Ἀσίας καὶ μὴν μοῦ στέλνεις ἐπιστολὲς σὰν ἴσος πρὸς ἴσον, ἀλλὰ νὰ μοῦ ἀπευθύνεσαι ὡς κύριο ὅλων τῶν κτήσεών σου. Σὲ διαφορετικὴ περίπτωση, θὰ σκεφτῶ γιὰ σένα ὃτι εἶσαι ἂδικος. Ἂν πάλι ἔχεις διαφορετικὴ γνώμη γιὰ τὴ βασιλεία, μεῖνε καὶ ἀγωνίσου γι᾿ αὐτὴν καὶ μὴ φεύγεις, διότι θὰ σὲ καταδιώξω ὅπου κι ἂν πᾶς». Ὁ Δαρεῖος γνωρίζοντας τὴ δύσκολη θέση του δὲν ἀπάντησε στὴν ἐπιστολὴ τοῦ Ἀλέξανδρου.
Ὁ Δαρεῖος τρέπεται σὲ φυγή (λεπτομέρεια ἀπὸ ἀνάγλυφο τοῦ 18ου αἰῶνα)
Ἡ κυριαρχία εἶχε γίνει πράξη χάρη στὴν ἐξαιρετικὴ φυσιογνωμία τοῦ Ἀλέξανδρου ποὺ δὲν διαπραγμα- τευόταν, πολὺ δὲ περισσότερο μὲ ἕναν βασιλιά, ὅπως ὁ Δαρεῖος, ὁ ὁποῖος βαρυνόταν μὲ σοβαρὰ ἐγκλήματα Ὁ Δαρεῖος τρέπεται σὲ φυγή κατὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ εἶχε ἐγκαταλείψει τὸ πεδίο τῆς μάχης, πράγμα ποὺ ὁ Ἀλέξανδρος ἰδιαίτερα τιμοῦσε σὲ κάθε μάχη μαζὶ μὲ τοὺς στρατιῶτες του.
